W aptekach znaleźć można zarówno plastry, paracetamol, syrop na kaszel, jak i substancje psychotropowe, odurzające i prekursorów kategorii 1, którzy są w aptekach pod szczególnym nadzorem. Leki te podlegają odrębnym przepisom w zakresie obrotu detalicznego i przechowywania, prowadzenia dodatkowej ewidencji przychodu i rozchodu. Ponadto recepty na produkty lecznicze zawierające substancje odurzające lub psychotropowe muszą spełniać specjalne wymagania.
Substancje psychoaktywne w aptece
Preparaty psychoaktywne zostały podzielone na wykazy i dalej na grupy. W zależności od ich miejsca w konkretnym wykazie są traktowane jako odurzające, psychotropowe lub prekursory narkotykowe. Ich kategoria dostępności zależy od przypisanej grupy w wykazie.
Substancje odurzające są częścią wykazu N, a psychotropowe – wykazu P. Prekursory narkotykowe to substancje, które mimo przynależności do innych wykazów leków, są wykorzystywane nielegalnie do produkcji substancji odurzających i psychotropowych. Dlatego farmaceuci muszą stosować odpowiednie zabezpieczenia, w tym sejfy, do których dostęp będą mieli tylko wybrani pracownicy.
Wymagania dotyczące przechowywania leków
Leki, w których znajdują się substancje psychoaktywne, powinny być przechowywane w sposób zabezpieczający je przed kradzieżą, zniszczeniem czy podmianą. W związku z tym:
- leki bez recepty, zawierające m.in. pseudoefedrynę, kodeinę lub dekstrometorfan nie powinny być wyeksponowane w tzw. strefie impulsowej, lub na ekspozycji samoobsługowej;
- leki zawierające substancje psychotropowe powinno przechowywać się oddzielnie od pozostałego asortymentu np. w osobnej szufladzie zamykanej na klucz lub w szafie na zapleczu;
- leki należące do wykazu I-N, II-N i II-P – powinny być zamknięte w sejfie przymocowanym do ściany lub podłogi w magazynie leków.
Dobrej klasy sejf lub kasa pancerna to solidne zabezpieczenie, które ochroni zawartość przed kradzieżą. Warto więc zadbać o model łatwy w użytkowaniu przez personel, ale niedostępny dla postronnych, przypadkowych osób.
Dlaczego apteki potrzebują sejfów? Kary
Wśród leków zawierających prekursowy kategorii 1 i leki z wykazu III-N, jeśli nie mają wskazanej innej kategorii dostępności, mogą być wydawane bez recepty. Niemniej sprzedaż ograniczona jest sumaryczną ilością danej substancji podczas jednej transakcji. Złamanie przepisów wiąże się z karą finansową, której wysokość określa WIF i może ona wynieść nawet 500 000 złotych.
Regulacje dotyczące recept na leki z substancjami psychoaktywnymi określają szczegółowe wymagania, aż dwukrotnie w dwóch różnych rozporządzeniach. Od 30 czerwca 2021 r. wszystkie recepty, niezależnie czy dla ludzi, czy dla zwierząt, muszą posiadać unikalny numer nadany przez NFZ lub inspektora farmaceutycznego w postaci kodu kreskowego. Ten numer może być wykorzystany tylko raz. Co więcej, dane o placówce, w której recepta została wystawiona oraz dane osoby wystawiającej muszą być też w postaci kodu kreskowego. Limit ilości leku na receptę jest taki sam jak dla innych leków na receptę.
Wszelkie nieprawidłowości związane ze wspomnianymi grupami leków mogą prowadzić do nałożenia kar finansowych, ale także karnych. Dlatego farmaceuci dążą do wyeliminowania sytuacji, gdzie np. leki z wykazu III-N przypadkiem zawieruszą się z innymi preparatami. Nie mogą one być także w miejscach łatwodostępnych dla klientów. W związku z tym dla bezpieczeństwa wielu przedsiębiorców decyduje się na zakup sejfu. Jak wybrać model do apteki?
Sejf na leki. Jaki wybrać?
Przede wszystkim ważne są kwestie ochrony zawartości sejfu. Na rynku dostępne są modele w różnej klasie bezpieczeństwa. Rozporządzenie Ministra Zdrowia nie wskazuje konkretnych parametrów dotyczących ochrony antywłamaniowej. W związku z tym najczęstszym wyborem jest klasa S1 zgodna z normą PN-EN 14450.
Najczęściej to metalowe konstrukcje o wielostronnym ryglowaniu, które wyposażone są w certyfikowany zamek przez Instytut Mechaniki Precyzyjnej. Zdarza się, że właściciele aptek decydują się na wyższej klasy sprzęt, aby mieć 100% pewność, że próba włamania i kradzieży środków psychotropowych najpewniej skończy się fiaskiem. Nawet jeśli przestępcy będą uzbrojeni w elektronarzędzia.
Przy wyborze modelu warto zwrócić uwagę także na wymiary sejfu. W aptekach, gdzie przechowywane jest wiele specyfików, które powinny znaleźć się pod kluczem, warto pomyśleć o szafie pancernej. Jeśli leków jest więcej, to przydatny może być także drugi tego typu mebel.
Jaki sejf na leki?
Najczęstszym wyborem są modele klasy bezpieczeństwa S1. Niemniej nic nie stoi na przeszkodzie, aby podnieść poziom ochrony i zdecydować się na solidniejszą zaporę. Pomyśl także o atestach dotyczących ognioodporności i wodoodporności. Tego rodzaju parametry przydają się szczególnie w przypadku pożaru, zalania lub akcji gaśniczej straży pożarnej. Jeśli chcesz mieć pewność co do słuszności wyboru, to specjaliści Hartmann Tresore chętnie pomogą w znalezieniu modelu, który zapewni wygodę użytkowania i bezpieczeństwo.